Stravinsky’s ‘geleende muziek’: Pulcinella
In de ZaterdagMatinee van 3 mei 2025: het lichtvoetige, speelse ballet Pulcinella van Igor Stravinsky. De ‘beste muziek van Pergolesi’.
Veel werken schreef de Rus Igor Stravinsky in opdracht – zijn grote balletten De vuurvogel, Petroesjka en Le sacre du printemps en de opera De nachtegaal voor de impresario Sergej Diaghilev, bijvoorbeeld. Maar de Eerste Wereldoorlog brak uit, Stravinsky vestigde zich in Zwitserland, en de twee raakten elkaar kwijt. Stravinsky lag met zijn landgenoot in de clinch over de uitvoeringsrechten van zijn ‘grote drie’ en zette L’histoire du soldat zónder Diaghilev op het podium.
Toch wist de manager de componist te strikken voor een nieuw project van zijn choreograaf Léonide Massine: een ballet over de zeventiende-eeuwse Pulcinella, de grootneuzige Jan Klaassen van Italië. Massine en Diaghilev overhandigden hem een stapel partituren uit een archief: operafragmenten, triosonates, klaviersuites en een cantate. Van Pergolesi, dachten ze, de componist van het beroemde Stabat Mater. Zou Stravinsky dit niet aardig kunnen arrangeren?
Pas na Stravinsky’s dood werd duidelijk dat slechts de helft van de gebruikte muziek werkelijk van de Napolitaanse meester was. De rest was werk van tijdgenoten, onder wie de Nederlander Unico Wilhelm, graaf van Wassenaer.
De beste Pergolesi
Stravinsky ging niet zachtzinnig met zijn geleende materiaal om. ‘Respect alleen blijft steriel, en kan nooit een creatieve factor zijn’, wist hij. Door nieuwe fraseringen aan te brengen, en bovendien ritmische verschuivingen en plotselinge harmonische veranderingen, door onverwachte generale pauzes in te lassen, door maten te verkorten en te verlengen, en door de ‘middenstemmen’ aan te passen, maakte Stravinsky Pergolesi tot zijn eigen, sprankelende muziek.
Foto (v.l.n.r.): Karina Canellakis
© Eduardus Leep
De beste Pergolesi
Stravinsky ging niet zachtzinnig met zijn geleende materiaal om. ‘Respect alleen blijft steriel, en kan nooit een creatieve factor zijn’, wist hij. Door nieuwe fraseringen aan te brengen, en bovendien ritmische verschuivingen en plotselinge harmonische veranderingen, door onverwachte generale pauzes in te lassen, door maten te verkorten en te verlengen, en door de ‘middenstemmen’ aan te passen, maakte Stravinsky Pergolesi tot zijn eigen, sprankelende muziek.
Uiteindelijk, zo bekende hij aan de dirigent Robert Craft, vond Stravinsky Pulcinella de beste muziek die Pergolesi ooit geschreven had.
Een nieuwswaardig jubileum seizoen, een seizoen om grenzeloos van te genieten.
Subtitel over Stravinsky
Stravinsky ging niet zachtzinnig met zijn geleende materiaal om. ‘Respect alleen blijft steriel, en kan nooit een creatieve factor zijn’, wist hij. Door nieuwe fraseringen aan te brengen, en bovendien ritmische verschuivingen en plotselinge harmonische veranderingen, door onverwachte generale pauzes in te lassen, door maten te verkorten en te verlengen, en door de ‘middenstemmen’ aan te passen, maakte Stravinsky Pergolesi tot zijn eigen, sprankelende muziek.
Uiteindelijk, zo bekende hij aan de dirigent Robert Craft, vond Stravinsky Pulcinella de beste muziek die Pergolesi ooit geschreven had.
Playlist
Subtitel
Stravinsky ging niet zachtzinnig met zijn geleende materiaal om. ‘Respect alleen blijft steriel, en kan nooit een creatieve factor zijn’, wist hij. Door nieuwe fraseringen aan te brengen, en bovendien ritmische verschuivingen en plotselinge harmonische veranderingen, door onverwachte generale pauzes in te lassen, door maten te verkorten en te verlengen, en door de ‘middenstemmen’ aan te passen, maakte Stravinsky Pergolesi tot zijn eigen, sprankelende muziek.
Uiteindelijk, zo bekende hij aan de dirigent Robert Craft, vond Stravinsky Pulcinella de beste muziek die Pergolesi ooit geschreven had.
Karina Canellakis
© Eduardus Leep
Subtitel
Nu vindt Eine florentische Tragödie een concertante plek als sluitstuk van een programma dat turbulent begint met Brahms’ Tragische ouverture en Rachmaninovs gestoei met het Dies Irae-thema in zijn Dodeneiland. De vijfdelige maatsoort van dit werk zou gebaseerd zijn op het roeiritme van Charon die de Styx oversteekt. Ondanks alle tragiek eindigt Ein florentische Tragödie prachtig bitterzoet.
NTR ZaterdagMatinee, 3 mei 2025
- Karina Filharmonisch dirigent
- Attilio Glaser tenor (Guido Bardi)
- Nina van Essen sopraan (Bianca)
- Martin Etudes pour cordes
- Martin Suite – Die blaue Blume (orkestratie Bart Visman)
- Stravinsky Pulcinella (compleet)
© ANP
Steun
Word Vriend van de Matinee
Als trouwe bezoekers willen wij een bijdrage leveren aan het in stand houden van het unieke karakter en de hoge kwaliteit van de ZaterdagMatinee. Daarom: word Vriend of Genoot van de Matinee
Word Vriend of Genoot van de Matinee
Blijf op de hoogte!
Meld je aan voor de nieuwsbrief.